Deze keer gaan we terug naar Afrika en bekijken we één van mijn favoriete dieren; het jachtluipaard of de cheetah. Deze slanke jager is het snelste landdier op aarde, maar kampt ook met de nodige gevaren die het voortbestaan ernstig bedreigen.
Facts
Naam: Jachtluipaard
Latijnse naam: Acinonyx jubatus
Lengte: tot 1,5 meter (exclusief staart)
Hoogte: gemiddeld 80 centimeter
Gewicht: tussen 35 en 65 kilo kilo
Leefgebied: grote delen van Afrika en Iran
Aantal jongen: gemiddeld 2 tot 5 welpen
Leeftijd: gemiddeld 16 jaar
Uiterlijk
Het jachtluipaard is een unieke katachtige. Waar bijvoorbeeld leeuwen, tijgers en luipaarden krachtige dieren zijn, moet een jachtluipaard het vooral van zijn snelheid hebben. Daar is het dier dan ook voor gebouwd. Het dier is slank, flexibel, gespierd, heeft lichte botten en een viertal lange poten. De vacht is lichtgeel met kleine ronde zwarte vlekken. Een andere unieke eigenschap van het jachtluipaard is hij de klauwen niet volledig in kan trekken (wat weer extra grip geeft tijdens het sprinten).
Leefwijze
De cheetah is doorgaans solitair, maar er zijn diverse omstandigheden waarin ze groepen vormen. Denk hierbij aan broers die door hun moeder zijn verstoten en moeders met welpen. Naast de leeuw is het jachtluipaard de enige katachtige die (soms) in groepjes leeft.
Het jachtluipaard jaagt vaak in de ochtend of tijdens de schemering. Vanaf een verhoging, bijvoorbeeld een termietenhoop, heuveltje of vanaf een boomstronk, tuurt de cheetah over de graslanden op zoek naar een geschikte prooi. Daarna besluipt het dier voorzichtig en geduldig zijn slachtoffer. Wanneer hij de prooi tot op enkele tientallen meters is genaderd, volgt een explosieve sprint. Tijdens deze sprint versnelt de jachtluipaard 4x sneller dan Usain Bolt en kan snelheden bereiken van bijna 100 km/u. Tijdens de achtervolging probeert het jachtluipaard het dier uit balans te brengen door de poten van de prooi aan te tikken.
Wanneer de prooi gevangen is, brengt hij het dier om door verstikking. Daarna moet de cheetah snel eten, voordat anders roofdieren (leeuwen, hyena’s of zelfs gieren) opduiken om de prooi te stelen. Qua kracht legt het jachtluipaard het namelijk af tegen deze dieren.
Jachtluipaarden paren het hele jaar door. De vrouwtjes zoeken een mannetje of paren een mannetje wat het territorium van een vrouwtje passeert. Na ongeveer 90 dagen krijgt een vrouwtje 2 tot 5 jongen. Bij geboorte zijn ze erg kwetsbaar en worden ze vaak verhuisd door de moeder om ze veilig te houden voor roofdieren. Na een maand beginnen deze kleine jagers met het eten van vlees en leren ze van de moeder alles wat ze nodig hebben in het leven. Na 1 tot 2 jaar zullen ze namelijk de moeder verlaten en voor zichzelf moeten zorgen.
Een feitje van het jachtluipaard is dat alle dieren op aarde genetisch sterk op elkaar lijken. Waarschijnlijk is het jachtluipaard zo’n 10.000 jaar geleden bijna uitgestorven en waren er nog maar een paar exemplaren over. Daar stammen alle jachtluipaarden van nu van af.
Wist je dat…
…jachtluipaarden de snelste landdieren op aarde zijn met snelheden tot wel 100 kilometer per uur?
…een cheetah wel tot 3.000 zwarte vlekken op zijn vacht heeft?
…na een flinke sprint, kan de lichaamstemperatuur van de cheetah oplopen tot wel 41 graden?
…het mannetje geen zak doet aan de opvoeding van de jongen? Even paren en weer wegwezen.
…de cheetah een vrij sociaal dier is en over het algemeen niet agressief zijn naar mensen? Ze werden in het verleden daarom ook veel getemd.
…slechts zeer weinig welpen volwassen worden? 90% haalt de drie maand niet eens.
Beschermingsstatus – kwetsbaar
Hoewel de Cheetah niet zo zeldzaam is als andere soorten waar we over hebben geschreven, kent ook dit dier enkele forse problemen. Door een groeiende veeteelt in Afrika, moet het jachtluipaard het doen met steeds minder leefgebied. Daar komt bij dat het dier vaker in aanraking komt met boeren, waarbij jachtluipaarden regelmatig worden gedood. Tot slot zijn jachtluipaarden ook genetisch zeer zwak, waardoor ze vatbaar zijn voor inteelt en ziekten. De populatie jachtluipaarden neemt derhalve ook af.
Er zijn ongeveer nog 7.100 jachtluipaarden in het wild. In 1975 waren dit er nog zo’n 14.000. In die tijd is het aantal dus bijna gehalveerd. De verwachting is dat in de komende 15 jaar nog weer 50% zal verdwijnen en dan begint het er wel treurig uit te zien voor dit prachtige dier.
Er lopen verschillende trajecten om het dier te beschermen. Denk aan het beschermen van gebieden waar de cheetah leeft, fokprogramma’s en voorlichting aan boeren. Diverse Afrikaanse landen hebben de handen ineen geslagen om verder maatregelen te nemen ter bescherming van de cheetah, zodat ook onze kinderen van dit prachtige dier kunnen blijven genieten.
Bronnen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Jachtluipaard
http://mentalfloss.com/article/75126/15-fast-facts-about-cheetahs
http://www.defenders.org/cheetah/basic-facts
http://news.nationalgeographic.com/2016/12/cheetahs-extinction-endangered-africa-iucn-animals-science/